Estafettestokje

Deze column verscheen eerder in februari 2010 op Nieuw W!J.

Leren is leuk. Met grote ogen luisterde ik als kind naar mijn moeders wilde studentenverhalen toen zij in de roerige jaren zestig psychologie studeerde aan de Universiteit van Amsterdam en meedeed aan de Maagdenhuisbezetting.

Zelf begon ik ooit enthousiast aan mijn studie Culturele Antropologie aan de Universiteit van Amsterdam. In mijn ‘wilde jaren’ hield ik mij ook bezig met (studenten)politiek. Tussen de colleges door probeerde ik de wereld te veranderen (en vroeg mij vaak mistroostig af of het ooit zou gaan lukken). Na mijn doctoraal studeer ik nu weer en laat ik nog wel eens een half oog vallen op het universitaire thuisfront.

Onlangs zijn studenten massaal in opstand gekomen. Van Amsterdam tot Nijmegen zijn er acties geweest over de kabinetsplannen voor een leenstelsel. Studenten hebben universiteitsgebouwen en collegezalen bezet. Het lijkt alsof er (weer) een spook door academieland waart. En vanaf de Californische zon kan ik alleen maar zeggen dat ik de studenten van harte steun. Hier op mijn privé universiteit weet ik wat de gevolgen zijn van verregaande privatisering. Collegegeld van twintig tot vijftigduizend dollar per jaar is hier de norm en geen uitzondering. Men kan alleen hier studeren via prestatiegebonden beurzen of torenhoge wurgleningen. Hoe goed het universitair onderwijs in de VS ook kan zijn, dit is toch niet een situatie die Nederland moet willen hebben? Want uiteindelijk zullen zulke maatregelen voor een tweedeling zorgen in het onderwijs. Economisch zwakkere studenten zullen uitgesloten worden. Ons onderwijs zal daardoor minder kleurrijk, minder multicultureel, minder solidair en minder maatschappelijk relevant zijn. Hoezo is dat democratisch?

Het studierecht wordt zo bedreigd. Dat democratische recht is in mijn joodse traditie erg belangrijk. Onze overlevering vertelt ons hoe - l’dor vador - van generatie op generatie eeuwenoude kennis en tradities zijn doorgegeven. De schoonheid ligt juist in deze ongebroken ketting: ongeacht status, rijkdom of macht. In zowel jesjiewot (traditionele talmoedscholen) als op een modern seminarie zoals het mijne wordt er alles aan gedaan om er voor te zorgen dat men kan studeren. Veel joodse liefdadigheid gaat naar onderwijsinstellingen. Ook mijn droom wordt door deze generositeit mogelijk gemaakt.

Tegelijkertijd komen er met rechten ook plichten. Honger naar kennis, toewijding en onderlinge solidariteit zijn manieren om beiden te vervullen. Solidariteit om studenten de kans te geven. Tegelijkertijd moeten studenten respectvol omgaan met de gemeenschapsgelden die hiervoor ter beschikking staan. Studeren betekent ook kritisch blijven, je inzetten voor het maatschappelijk nut en idealen koesteren. Ik hoop dat de proteststudenten hun passie voor hun studie op elk front brandend zullen houden. Laten we ervoor zorgen dat wij allen het estafettestokje van het echte leren kunnen doorgeven.